Opalonggaiyagiikhimayonik 1-4
Imailinggatillogit Inuinnait havaakaknigiyaitigot opalonggaigiikhimaniklo havaaghat mighaanot, Makigiaqta pihimalikot nainaikhogit hitamat Opalonggaiyagiikhimayonot Hivoliotiyoghat titigakhimayot nalaani 3-mi tatja atoktainnik Makigiaqta Opalonggaiyagiikhimayonot Hivoliotiyoghat:
Elihalihaaktonut ekayoktoiyioyot hanggijotigiyaat elaoplotik ayongnaikpaaliojotighatigot sikoolihaaktotigot sikoogotigiyamikniklo eniktigihimayonot, havaakaliotaoyonollo, alaniklo amigaitonik ekayoghiotihimayonot, immakaa ehomamikkot ayoghaotikaktonot ekayoktaonighaitigot. Talvalo, nunakanollo ekayootighat enoohikot malikatiyonot okaohiktigot pitkohitokaknit elaliotihimakmiyot ekayoghiotaohimayonot, elagiitiaknighakollo, naonaitomiklo kinaokmagaakmik inminiklo hapigoigotaoyoghamik, ayoghagoigotigilogolo okaohiktigot.
Tatja, Nunavunmi aatoktaoyot ekayotaoplotik elihalihaaknighakot nalonakhivakmat, amigaittot nutagagiit pihimayakangginmata ekayootaoyoghanik. Anggiyonik maningnik atoktaghanik ayoghangginnighakollo pivaliajotaoyoghanik, kihimi ehoaghakhimanggitpallakmata tonighaktaohimangitonakhiplotik piyomayaotillogit. Imaalo, Nunavut holi, Nunavut ehomaginggimajot Inuinnaktut okaotinik pinahoaklotik, ilaa pivalianahoagalokhotik okaohiknik nutakat ayoighaligiaginni.
Piyomayat
- Ayongnaikpaaliklogit ayoghagoigotighat ekayoktaovagiaginni Inuinnaktut elihaotighat elihalihaaknighaitigot, hapkonongga, inuinnaktut piyaoyoghat okioni atolihaaktoni elinnialihaaktonot, hapkonangga ekayootighanik haavitivaktonit, nunalingnilo elagiinotlo;
- Ayongnaikpaaliklogit katitikhimayot ehomagiyaoplotikm kaoyimayaoyaaginni kanogilivaliajotaoyot naliannit havakvioyonit Inuinnaiat nutakat, elagiinilo, nunalingnilo; ovalo,
- Piominakhaklogit naonaitonik manitigot ekayootaoyoghanik nunaliktigot katojikatigiitigollo pipkainahoakloni elihalihaaktut atoktaghaini (hapkoningga ehoaghaklogit, tuniktohilogillo, maniitlo atoktaghat aklivaaliklogit havaktillo ataotimoktiklogit).
Nunavut Kavamait pitillogit nunaliknilo elihaktoligiyit katimayiit havakhimmaaktillogit pivaliajotighat mighaanot Nunavunmi elihaotaoyonot sikoolihaaktotigot sikoogotigiyamikniklo eniktigihimayonot naonaigotaoyoghat, Makigiaqta piniaktut piyagiiklogit elagiinit nunaliknilo aolapkainiakhotik atoktaoyoghanik tamatkiomanahoaklogit ekayotighat Inuinaknut sikooktonut kanoklikaa okiokagaloaklotik. Hapkoa ekayotaoyot ekayoghiotiniaktut tamainot pivaliajotaoyonot elihaknighap mighaanot, sikoogiakataktonollo, ehomatonikhaoyonotlo, elittogimatiaktonotlo elittkohitokaknik pihimayonik.
Ikayuqtigiinnarialgit taapkua
- qatanngutigiingnik ilihainiq ilaupkaiyunik nutaqqanik pamiqtiiniklu atauttikkut;
- ayuiqhaqvighat ilaupkaiyunik angayuqqaanik/pamiqtinik ilihaqvingnit;
- nunainnaqmi, miqhuqhutik, ahiniklu ilitquhirnik atatayut ilihaqvingnut ilihariaqtunik; taapkuninngalu
- ihuaqutinik ayuiqhaqvighanik atuqhugit inuit qauhimayatuqangit taapkualu inuit ilihainiqmut pitquhiinik.
Piyomayat
- Ayoghagoikpaaliotaoloni ayoghakhimaitomik ekayootighat eniktiginiitigot sikooktot sikoolihaktonit sikoogotimikniklo eniktigihimayonot ekayokloakpaktonit nunaliktigollo elagiitigollo;
- Ayoghagoikpaaliotaoloni ataotimot elittogijotighanik atoktaotiakniakmata ekayootaoyoghat elihaotighanot sikooktonot Inuinnait nutakat enolgammiknotlo (hapkoalo sikoogoiknagikhimayonot); ovalo,
- Ayoghagoikpaaliotaolon opalonggaiyaknighak totkighaotighatigollo tonighaotighanik tamatkiomanahoaklogit ekayootighat nunalikni katojikatigiiginnit sikookviknitlo.
Taamna Nunavunmi Inirnirinik Ilhautighainik Upalungaiyautit (NALS) ilittuqhihimayut ihariagiyanik ayuqnaittunik, nunallaaqmit-aulapkaiyunik ilihaqvighanik ilihimayaghanik Inuit pitquhiinit. Hapkoa kanogiliogotighat ekayoghiotiniaktut tamaanot enoonigiknighap mighaanot, Inuinnaknut ayoghaliokpaaliotiniaktuk hivonighakatiaknighaitigot havaakaliknighaitigollo, ovalo angmaotaoniakhoni alatkiinot elihaotighanot. NALS-gonigaktaoyut naonaigotiginiaktaat piyaghanot honiklikaa elihaknighap mighaanot, kanoktot pilotik ekayogahoagotighanik eningniknut anggiyonik ayoghaotikalikpakmata ayoghakhimaitonik pinahoagomagaloaktillogit elihaknighamot havaaghakhioknighamollo.
Elanggit piyaghat okonongga NALS-gonigaktaoyonut eligiikhimalikpallaktut ovaloniit holi havaagihimmaaktait, hapkonatigot anggayoghiit sikooktamingnik eniktigijotighaitigot amigakpaaligahoaklogillo pitkohitokaktigot elihaotighat, immakaa okonoona eningnigit elihakviani omani Piqqusilirivik kanggiktogaapikmi. Kihimitaok amigaitut havaagoyaakaktot pivaliatinnahoaklogit ayoighajotighat ehomattoktaonighap mighaanot elihaotaoyaagani eningniknot anggitkiyangganit Makigiaqta enigahoaktainnik tamatkiomalogo tamainnot Inuinnaknut Nunavunmioyonut.
Piyomayat
- Ekayoklogit Nunavunmi Elihagiakpaalikviit aklivaalliktitinahoaknighaitigot pivaaliktitinighaitigollo eningnigit elihaotighaitigot hailitillogit tamainni nunalikni;
- Ayongnaikpaaligahoaklogit ataotimot hivonighijotighat nakoatookhimayonik eningnigit elihaotigiyaghainik tamainnut Nunavunmi Inuinnainnut;
- Ayongnaikpaaligahoaklogit ayoghagoigotigiyaghait nunalikni katimayivaloit opalonggaiyagiilogit tamaita elihaotaoyoghat;
- Amigakpaaliklogit piinagiakaotaoyoghat eningnigit elihaotighainot tamatkiklogit (sikkokviknilo havakviknilo, elihaotaighanik havaaghanollo);
- Amigakpaaliklogit piinagiakaotaoyoghat nunalikni atoktaoyoghat elihaotighanot, taimainnik elinniagotaoyoghat Inuinnait pitkohiinik;
- Amigakpaaliklogit piinagiakaotaoyoghat tamainnut Inuinnaktut elihaotighaoyoghat, hiamaktiklogit havakvioyonut , sikookviknollo nunalingnutlo pilogit elihaotighat.
Makigiaqta piniaktut anggiyomik pinahoaktaghamingnik amigaikpaaliklogillo piinnagiakaotighat hivoagot elihaotaoyoghat alatkiinot elihaotighanot, elihakvikyoanilo elihakvioyonot, taotoklogit havani elihaotighat hanakiyaohimayot pikahiotilogit taja holi elihaotighatigot atoktaoyonot havaaghakhioknighap mighaanot. Ekayoktigiitiaklotik okoa havakviyut (kavamanilo elikkooktonollo havakviit), ayoghakvioyot pikatigilogit paanagiyatik, hapkoa kavamat, alatlo ayoighaviyongnaktut pihimayakaligiaginni piyomaloaktamingnik.
Pivaalliktitlogit Elihakvikyoani elihaotaoyoghat havaaghat mighaanot togaagayonik ekayoktighailiokhotiklo Inuinnait pivaliajotigiyaghaitigot havaagiyomayainollo pilotik, ilaa amigaikpaaligahoaklogit Ininnait havaakaknighait ayoghanaggitut nutaami atoktaghani. Pinahoaligaigomik namiannik elihaotaoyoghanik, Makigiaqta pivakniaktut kinikhialogitk opalonggaiyaliknatik tohakvigilogit kavamat alatlo elikokt havakvioyot havaktighakonahoaklogit ima ekayokgahoaklogillo sikooktaakhimaliktot havaaghakhiotilogit.
Piyomayat
- Pivaaliktinnahoaklogit pinnagialakijotigiyaghait havaaghanot nalianni havakvioyonot havaklotiklo elihakpagiaginni, havaaghaniklo havakhimmaaklotikayoighajotaoyoghanik ayonggitonik havakatikaklotik.
- Amigaikpaaliklogit tamaita pinnagiakaotigiyaghait Inuinnait elihakvikyoanut elihagiaknighaitigot hilataanut Nunavut, pikahiotilogolo havaaghat mighaanot hivomokpaliajotaoyaaginni.
- Ayongnaikpaaliklogit sikooktonut maningnik ekayootighanik elihaotighatigot; ovalo,
- Pivaaliklogit naonaitomik hivonighiyotighat tamatkiomayonot ekayootighat sikooktonot inauinnait elihakvikyoani hivoagollo ayoighayagiilikpagiaginniamigaikpaaliklogillo pinaagiakaotigiyaghait ekayootighanik.